Dokumenta in Kassel

Waren er nu hoogtepunten in Kassel, vroeg een collega me. Het eerste wat me te binnen schoot was de draaimolen van Andreas Siekmann. Fotogenieke tekeningen in ieder geval.

Kurische Nehrung

De Kurische Nehrung is een smalle landtong, die 98 km lang is waarvan 52 km in Lithauen ligt en 46 km in het gebied van Kaliningrad. Aan de ene kant ligt de Oostzee en aan de andere kant een binnenzee, het Kurische Haff.

Het is ooit Duits geweest en trekt veel Duitse toeristen, mede omdat in Nida (Duits: Nidden) zich het huis bevindt dat ooit van Thomas Mann is geweest. Nadat Mann de Nobelprijs had gekregen (1929) liet hij er een huis bouwen hoog op een duin met uitzicht op het haf, in de traditionele blauwe kleur van de visserhuizen daar. Twee zomers slechts kon hij er gebruik van maken (hij werkte er aan Jozef und seine Brüder). Toen kwam Hitler aan de macht en werd het geconfisceerd. Lithause intellectuelen wisten het te conserveren en nu is het een cultureel centrum en museum.

Het schiereiland heeft nog altijd een vriendelijke authentieke sfeer. Er zijn maar enkele hotels en verder kun je er kamers huren. Veel huizen aan de kust hebben rookhuisjes in hun achtertuin staan waar vis in wordt gerookt.

Het is een natuurgebied met veel vogels ...

... en zandduinen.

Als je niet het hele eind door Duitsland en Polen wilt rijden (overigens een prachtige tocht langs Gdansk en het Masurengebied), kun je de ferry van Kiel naar Klaipeda nemen.

Mengelberg archief

Daar zit je dan ineens in het Nederlands Muziek Instituut in de leeszaal met een stapel dossiers voor je neus. Nog nooit een originele partituur van een dirigent in handen gehad. Ik kwam alleen maar een tijdschrift inzien (was er niet) en vragen hoe en wanneer ik in het archief van Mengelberg kon (meteen dus). De eerste partituur was gedrukt. Dit was het zogenaamde pianouittreksel. Er zat een aantekeningenvelletje op briefpapier van een hotel in New York. De tweede was de orkestpartituur, maar handschreven!! Al die nootjes en dan de teksten eronder, elke lettergreep precies onder het juiste nootje. Ik weet nog dat Manuel de Falla, toen hij aan een prijsvraag meedeed met La vida Breve, de laatste nacht met zijn broer had doorgewerkt en dat die broer alle woordjes verkeerd had gezet. Dat er geen gedrukte partituur was verbaasde me. In 1926 moet die er wel geweest zijn van het marionettenoperaatje De Poppenkast van Meester Pedro (want daar ging het om). En dan waren er ook nog knipselmappen. Ik had me voorbereid op een moeizame zoektocht door kranten, maar hier zat alles bij elkaar. Dat de zaal in de Hollandsche Schouwburg niet vol was, omdat de kaartjes zo duur waren, maar de opbrengst ging dan ook naar het Watersnoodfonds (dat hadden we kennelijk in 1926), dat een comité van aanbeveling had van allemaal adelijke dames. De muziek was een meesterwerk. Mengelberg was geweldig. Helaas was de tenor zo droog als een kurk en had de bariton geen hoogte. In de map Amerikaanse knipsels beklaagden ze zich daar ook al over.



Over Luis Bunuel (ja, de filmmaker) die de decors had verzorgd en daar erg trots op was (hij was toen nog niet beroemd) geen woord.


Maar die was de eerste avond ook vergeten voor het licht te zorgen. Je zag geen steek. Geen journalist die dat heeft opgemerkt. Misschien zijn die allemaal naar de tweede voorstelling geweest. Of Bunuel fantaseerde. Dat scheen hij wel vaker te doen. Misschien dat ze hem daarom bij deze foto ook eraf gesneden hebben. Want hij stond links. Mengelberg ook trouwens.