Rachel quand du seigneur

Toen de opera La Juive van Halévy sinds lang weer werd opgevoerd, eerst in Parijs en nu in Amsterdam, en ik las dat de naam van La Juive Rachel is, moest ik denken aan Rachel quand du seigneur in A la recherche du temps perdu van Marcel Proust. En ineens, gisteren in de opera, was daar de aria van Eleazar. Rachel! quand du Seigneur la grâce tutélaire. A mes tremblantes mains confia ton berceau, J’avais à ton bonheur voué ma vie entière.O Rachel! ... et c’est moi que te livre au bourreau!
Rachel, die in werkelijkheid de dochter van Kardinaal Brogni is, maar door Eleazar tijdens een oproer gered en als zijn dochter opgevoed, wordt door Eleazar die zich op Brogni wil wreken, aan de brandstapel uitgeleverd. La Juive is een merkwaardige opera, zeker niet vrij van antisemitisme en ook muzikaal niet altijd even sterk, maar dit is een prachtige aria, hier gezongen door Caruso. Het publiek gisteren was trouwens enthousiast, maar voor mij is het allemaal net over the top, sentimenteel, alles op effekt. Bij Proust is Rachel een Joodse prostitué, die hij later weer ontmoet als de maitresse van Saint Loup. Proust en Halévy waren klasgenoten.

Sussurate, uit Amadigi di Gaula, Handel, door Jose Maria lo Monaco

Ze zong de sterren van de hemel, afgelopen zaterdag in de St Augustinuskerk tijdens het Festival oude muziek waar ze moest invallen voor Sonia Prina. Dit is de radio-opname. Vandaar geen beeld.

Verder vier keer Die sieben letzten Worte van Joseph Haydn gehoord: voor orkest, voor piano, voor strijkwartet en de oratoriumversie. Voor ons stond op 1 de orkestversie van El Ayre Espanol, zo helder en met passie gespeeld, zo diep Spaans, lijdend, alles zo één klank, ook de blazers die bij tijden een extra kleur aan het geheel geven, wat je mist bij de kwartetversie. Op 2 het kwartet, als compositie misschien het beste, helder en doorzichtig, geen noot teveel zoals Manuel de Falla zei, maar minder passie en lijden, hoewel de Terremoto (aardbeving) aan het eind de aarde wel deed scheuren. Op 3 dan Kristian Bezuidenhout die echt geprobeerd had iets te maken van de toch wat magere versie voor piano, niet door Haydn zelf geschreven maar wel door hem goedgekeurd. Op 4 de oratoriumversie, mooi gedirigeerd door Frans Bruggen maar het orkest zakte wat in na een adembenemend begin. Niet optimaal gezongen, maar wat ons het meest stoorde was dat de mooiste momenten verstoord werden door de zangstem, gewoon omdat die niet paste op dat moment (bijvoorbeeld bij het pizzicato). Haydn heeft deze versie gemaakt, omdat iemand anders zijn stuk voor oratorium had bewerkt en dat beviel hem niet. Beter was geweest helemaal geen oratoriumversie. Een Terremoto zingen, dat gaat niet. Je kunt de aarde laten beven met een strijkstok, met de stem gaat dat lastig.