28 mei 2006

Jakob van Domselaer

Victor Nieuwenhuijs en Maartje Seyferth hebben een prachtige film over de componist Jakob van Domselaer (1890-1960) gemaakt. Zaterdag werd de film in Bergen vertoond. In Museum Kranenburgh is een tentoonstelling over De Nieuwe Kring in Bergen, een groep filosofen en kunstenaars in de periode 1916-1919. Victor is de kleinzoon van de componist en de zoon van de onlangs overleden schilder Constant. Veel beelden van Van Domselaer zijn er niet, maar door een prachtige mengeling van oude foto's en films die goed passen bij de muziek die gespeeld wordt door pianist Kees Wieringa, en door interviews met oud-leerlingen Simeon ten Holt, Nico Schuyt en Max van Alphen de Veer, oud-schoonzoon Constant, componist Dick Raaijmakers, conservator Frits Zwart en muziekjournalist Ernst Vermeulen, wordt een goed beeld van zowel de de componist als de muziek geschapen.

Van Domselaer was een nogal uitgesproken persoonlijkheid, zoals de meesten uit de Nieuwe Kring. Simeon ten Holt heeft eens in een interview verteld dat Van Domselaer zich zo'n beetje beschouwde als de componist die op de Olympus woonde. Zijn muziek is monumentaal, wat te maken kan hebben met het feit dat Van Domselaer organist is geweest. Hij was bevriend met Mondriaan en werd ook door diens ideeën beïnvloed. Dat is lastig om je voor te stellen bij muziek, maar Wieringa legt het goed uit. Je kunt op de piano eigenlijk maar twee kanten op, naar links en naar rechts, en dan eventueel met twee handen tegelijk of juist niet. Van Domselaer heeft overigens nog een derde manier: sommige akkoorden moet je met je vingers als hamers op de toetsen laten vallen.

Met de Nieuwe Kring liep het niet goed af. Ze kregen allemaal ruzie met elkaar. De filosofen trokken zich terug op een stukje grond om Bergense kool te telen, maar dat mislukte waarna de een in de wiskunde promoveerde en vervolgens in het klooster trad en de ander zijn leven in Indië sleet. De anderen gingen hun eigen weg. We kennen ze voornamelijk als vaders van beroemde zonen, Henri ten Holt de vader van componist Simeon ten Holt en Pierre van Eyck de vader van architect Aldo. En dus Van Domselaer die als Kees Wieringa hem niet herontdekt had, thans helemaal vergeten zou zijn geweest.