Hitlers Wolfsschanze

Soms zijn plekken waar de meest verschrikkelijke dingen zijn gebeurd zo fotogeniek. In het Noorden van Polen bevindt zich de Wolfsschanze waar de Nazi's zich in bunkers ophielden om van daaruit oorlog te voeren en waar Von Stauffenberg een aanslag op Hitler heeft gepleegd. Voor de Polen is het een uitje. Je kunt je zelfs met namaak Nazi-soldaten laten fotograferen.

Uiteindelijk hebben ze aan het eind van de oorlog alles zelf opgeblazen en nu is het met mos begroeide moderne archeologie.

Los Torreznos: Spaanse spraakkunstenaars op de Biënnale in Venetië

De drie tentoonstellingen beeldende kunst dit jaar in Munster, Kassel en Venetië kregen de naam Grand Tour. Om ze allemaal in één reis te doen is wat veel (het werden er twee), maar we sloten de Tour af met een bezoek aan de Biënnale in Venetië. Weinig bijzondere dingen dit jaar, maar altijd wel enkele. Zoals Los Torreznos in het Spaanse paviljoen. Het duo Jaime Vallaure en Rafael Lamata maakt video’s waarop ze te zien en te horen zijn. Wat ze doen lijkt simpel: het zijn gefilmde performances waarbij de kunstenaars woorden of getallen uitspreken. Ze doen dat op zo’n manier dat het bijna muziek wordt: met ritme, tempoverschillen, ze bouwen spanning op, het gaat met veel kracht en soms met humor.

Nog een andere video is te zien via de onderstaande link.
Het filmpje start vanzelf:
http://www.mae.es/bienalvenecia07/artista_en_torreznos.html

Meer informatie over de Biënnale en video's op de site van David Byrne, waar de bovendtaande video ook vandaan komt:
http://journal.davidbyrne.com/2007/07/7907-venice-bie.html

Mahler: Das Lied von der Erde

Het studiejaar is weer begonnen. De muziekgeschiedenisklas is wat uitgedund tot 20 en we gaan nu van Mahler tot hedendaags in een half jaar. Ik heb een eerste scriptiebespreking gehad, heb keuzevak Spaans weer afgezegd omdat me dat iets voor beginners leek (stewardessencursus noemt E. dat) en ga Javaanse gamelan proberen te spelen.

De eerste opdracht voor muziekgeschiedenis was de analyse van een lied uit Das Lied von der Erde, te weten Von der Jugend. Mahler heeft de tekst van Bethge, hij heeft er wel wat aan veranderd. Die tekst van Bethge is een geschiedenis op zich. Het is een parafrase van een Duitse vertaling, van weer een Franse vertaling van Chinese gedichten. Maar omdat die Franse vertaling niet zo best was, heeft het lang geduurd voordat men achterhaalde om welke gedichten het ging. Zo gaat het in het gedicht over een paviljoen van porselein. Dat moet zijn het paviljoen van de familie Tao (Tao betekent porselein maar is ook een familienaam).

Het gedicht gaat zo (ik geef mijn eigen vertaling erachter):

Mitten in dem kleinen Teiche - midden in een kleine vijver
Steht ein Pavillon aus gruenem - staat een paviljoen van groen
Und aus weissem Porzellan. - en wit porselein

Wie der Ruecken eines Tigers - als de rug van een tijger
Woelbt die Bruecke sich aus Jade - welft de brug van jade
Zu dem Pavillon hinueber. - naar het paviljoen

In dem Haeuschen sitzen Freunde, - in het huisje zitten vrienden
Schoen gekleidet, trinken, plaudern, - mooi gekleed, drinken, kletsen
Manche schreiben Verse nieder. - schrijven mooie verzen

Ihre seid'nen Aermel gleiten - hun zijden mouwen glijden
Rueckwaerts, ihre seid'nen Muetzen - naar achteren, hun zijden mutsen
Hocken lustig tief im Nacken. - zitten vrolijk diep in de nek

Auf des kleinen Teiches stiller - op het stille watervlak van de vijver
Wasserflaeche zeigt sich alles - is alles wonderlijk
Wunderlich im Spiegelbilde. - in spiegelbeeld te zien

Alles auf dem Kopfe stehend - alles op de kop staand
In dem Pavillon aus gruenem - in het paviljoen van groen
Und aus weissem Porzellan; - en van wit porselein

Wie ein Halbmond steht die Bruecke, - als een halve maan staat de brug
Umgekehrt der Bogen. Freunde, - een ongekeerde boog. Vrienden
Schoen gekleidet, trinken, plaudern. - mooi gekleed, drinken, kletsen.

De vraag is nu, wat doet de componist hiermee. Mahler schrijft muziek die op en neer gaat en die steeds spiegelbeeldig, symmetrisch is. Hij zet in het tweede deel niet de melodie op zijn kop, maar hij doet het in de instrumenten. Als we boven water zijn speelt een piccolo met de zanger mee. In de waterspiegeling zingt de tenor hetzelfde, maar nu zit er een fagot in de begeleiding. Hoog en laag, dus.

De waterspiegeling is ook heel mooi gedaan, de muziek vertraagt tot je het gevoel hebt dat er absolute bladstilte is en het water één grote spiegel.

Halil Altindere: Koerdische zangers

Op de Documenta te Kassel was in het Aue paviljoen een video te zien van de Turkse kunstenaar Halil Altindere, getiteld Dengbêjs. Hij filmde in Dyarbakir in Zuid-Oost Turkije, een Koerdisch centrum waar mannen (Dengbêjs) elkaar ontmoeten en zingend verhalen van hun geschiedenis. Eén voor één zingen ze hun verhaal. Wat me het meest intrigeerde was de manier van zingen, een reciterend zingen dat - zo stel ik me voor - al duizenden jaren moet hebben bestaan en waarmee verhalen en geschiedenissen werden overgeleverd. Het is de zangkunst van de reizende muzikanten, de (vaak blinde) balladezangers, de stadsomroepers, de nachtwakers die zongen dat de klok van twaalf uur had geslagen, de straatverkopers die hun waar aanprezen. Ze zijn er nauwelijks meer. Hun zangkunst leeft nog een beetje voort in de flamenco-zang en in het Gregoriaans. Gelukkig zijn er altijd weer kunstenaars die dit soort verdwijnende culturele fenomenen opmerken en voor het voetlicht brengen.