22 oktober 2006

Steve Reich It's Gonna Rain

Dozen met CD's draaiden we deze zomer op reis door Slowakije en Polen. Daaronder een onderweg aangeschafte box met werken van Steve Reich. Carnegie Hall heeft in verband met zijn 70e verjaardag een prachtige website gemaakt met interactieve programma's, interviews en dergelijke. Ook is daar te horen zijn vroege werk (1965) It's Gonna rain. Het lijkt heel simpel, maar de taperecorder was heel belangrijk in het ontstaan van de minimal music. Reich had de woorden It's Gonna Rain op twee tapes opgenomen. Hij zette de twee tapes tegelijk aan en luisterde. Het wonderlijke was dat de tempi uit elkaar begonnen te lopen, waardoor het geluid steeds veranderde. Fasering heet dat. Later gebruikte hij hetzelfde principe voor een stuk voor twee piano's. Allemaal te horen op:
http://www.carnegiehall.org/article/sound_insights/Reich/art_phasing_reich.html

11 oktober 2006

Foucault en de taxonomie der dieren van Borges


College wetenschapsfilosofie.
De docente behandelt Foucault, een belangrijke wetenschapsfilosoof voor de geesteswetenschappen.
Foucault introduceerde de term Episteme om parallelle ontwikkelingen in verschillende wetenschappen in een tijdvak te verklaren. Wil er sprake zijn van een Episteme, dan moet er een zekere ordening zijn waar te nemen.

De docente legt aan de hand van een voorbeeld van Foucault zelf uit wat daarmee wordt bedoeld. Dat doet ze wat onhandig, waardoor een student in de zaal zich niet kan inhouden.

Jorge Luis Borges beschrijft in El idioma analítico de John Wilkins een zekere Chinese encyclopedie waarin geschreven staat dat dieren kunnen worden verdeeld in:
a) die de Keizer toebehoren,
b) gebalsemde,
c) tamme,
d) speenvarkens,
e) sirenen,
f) fabeldieren,
g) loslopende honden,
h) die in deze indeling voorkomen,
i) die in het rond slaan als gekken,
j) ontelbare,
k) die met een fijn, kameelharen penseeltje getekend zijn,
l) et caetera,
m) die juist een kruik gebroken hebben,
n) die uit de verte op vliegen lijken.

Voor de liefhebbers volgt hier de tekst in het Spaans: a) pertenecientes al Emperador, b) embalsamados, c) amaestrados, d) lechones, e) sirenas, f) fabulosos, g) perros sueltos, h) incluidos en esta clasificación, i) que se agitan como locos, j) innumerables, k) dibujados con un pincel finísimo de camello, l) etcétera, m) que acaban de romper el jarrón, n) que de lejos parecen moscas.

Foucault geeft in zijn inleiding bij zijn boek Les Mots et les choses aan dat hij deze passage las, in lachen uitbarste en bedacht dat deze tekst de sporen draagt van onze manier van denken, waarmee we de wereld om ons heen in kaart proberen te brengen.

Terug naar de collegezaal. De tekst staat op een sheet en wij lezen mee. De bedoeling is te laten zien dat hier een verzameling begrippen staat zonder enig verband. Onze student, kennelijk zonder gevoel van humor, barst niet in lachten uit. Hij ontploft. Daar heeft hij Foucault niet voor nodig om te zien dat er geen verband in dit rijtje zit. De docente, beduusd, antwoordt dat hij de rest van het college dan maar moet afwachten om te beslissen of hij dat ook allemaal zelf had kunnen bedenken.

Ik zit tussen een generatie studenten waarvan sommigen aardig, nieuwsgierig en intelligent zijn. Maar een deel is zoals deze student: vooringenomen, eigenwijs, niet bereid ook maar een letter meer te lezen dan verplicht. Het meest stoort mij het gebrek aan nieuwsgierigheid.

01 oktober 2006

Cathe Berberian en Armenië


De discussie over genocide en de Armeniërs was voor mij aanleiding om de biografie van Cathy Berberian (Marie Christine Vila, Cathy Berberian, cant'actrice, Fayard, 2003) er nog eens bij te pakken. Gelukkig vond ik de foto van haar met Cage, toen ze haar diva-outfit met het witte haar nog niet had, want toen zag ze er als een kleine Armeense zangeres uit. Het volgende is mijn samenvatting uit de biografie. Ik wil geen oordeel geven over of hier sprake was van genocide en als ik dat woord gebruik, doe ik dat omdat ik anderen citeer, waaruit ook weer niet mag worden afgeleid dat mijn mening is dat het géén genocide was. De biografie begint met een citaat van Jean Kéhayan uit Libération van 27 juli 2001. Ik merk erbij op dat Kéhayan schrijver is (1944) en kind van Armeniers die de genocide ontsnapten. Op 24 april 1915 gaf Talaat Pacha, de Jong-Turkse Minister van Binnenlandse Zaken de aanzet tot de volkerenmoord door verzending van een telegram waarin stond dat de regering had besloten de in Turkije wonende Armeniërs uit te roeien. Duizenden politici en intellectuelen, beschuldigd van samenzwering tegen het Ottomaanse rijk, werden gearresteerd en ge-executeerd. Vrouwen, kinderen en oudere mensen werden gedeporteerd wat tot de dood van honderdduizenden Armeniërs heeft geleid. De moeder van Berberian, Heloïse Sudbeazian, woonde in Trébizonde aan de Zwarte Zee. De mannen van de familie werden vermoord. Haar moeder (dus Cathy's grootmoeder) overleed op de vlucht naar Istanbul (ik kom nog terug op de toedracht van haar dood). Het 8-jarige meisje werd met haar zusjes door de Turken meegenomen om als slaven in een Turkse familie terecht te komen. Dankzij het Rode Kruis wist ze jaren later te ontkomen en zo kwam ze op haar 15e bij haar Oom Joseph in de VS. De vader van Berberian, Yervant, is uit Bulgarije gevlucht en zo in de VS gekomen. Hij trouwt in 1923 met Heloïse, die inmiddels Louise heet en in 1925 wordt hun dochter Cathérine geboren. Cathy groeit op in een grote Armeense familie. Zo zijn er haar Bulgaarse ooms en een tante, de zusjes van Louise worden naar de VS gehaald en Joseph laat twee kinderen van zijn door de Turken vermoorde broer overkomen. Dan is er naaister Sona die geen familie meer heeft, maar die de enige band vormt van Louise met haar verleden. Sona was namelijk met de moeder van Louise naar Istanbul gevlucht. Ze vertrokken te voet. Onderweg kwamen ze in een Armeens huis dat leeg was. Op het fornuis stond nog soep te pruttelen. De moeder van Louise begon daar uitgehongerd van te eten en overleed ter plekke voor de ogen van Sona die niet at omdat ze dysenterie had. De Armeniërs die het huis hadden verlaten, hadden vergiftigd voedsel achtergelaten in de verwachting dat dat door Turken zou worden opgegeten.
In de Amerikaanse immigrantengemeenschap stonden Armeniërs laag op de ladder. Cathy werd geplaagd met haar naam en wilde niets liever dan Amerikaanse worden. Later als ze gaat zingen, zal ze de in haar jeugd geleerde Armeense volksliedes weer terugvinden.
(Foto: http://www.mvdaily.com/articles/2005/10/legacy3.htm)