De Liro-bank herschapen in de Nieuwe Spiegelstraat

In De Appel heeft Michael Blum de geest en het beeld van de joodse bank Lippmann, Rosenthal & Co (afgekort LiRo) herschapen. In mei 1941 werd deze bank door de Duitse bezetter overgenomen. Er werd een filiaal in de Sarphatistraat geopend dat bestemd was om alle in beslag genomen Joodse bezittingen in ontvangst te nemen. De LiRo bank was in de oorlog niets anders dan een roofbank, die de volledige onteigening van joods bezit in Nederland tot doel had. In het kader van het rechtsherstel is na de oorlog wel gepoogd de gestolen spullen te retourneren, maar dat is weinig zorgvuldig gebeurd. Dat bleek toen in november 1997 door twee journalisten een deel van het verloren gewaande archief werd gevonden op de zolder van een leegstaand grachtenpand in Amsterdam. Toen werd bekend dat in 1968 op het Amsterdamse filiaal van het Ministerie van Financiën een onderhandse veiling had plaatsgevonden, waarop niet teruggevorderde bezittingen van gedeporteerde joden voor minimumprijzen werden verkocht of zelfs schaamteloos werden verloot.
In het gebouw waar de bank gevestigd was, zit nu het kunstcentrum De Appel. Michael Blum is bekend van zijn installaties die historische situaties herscheppen. Meestal zijn die geheel gefingeerd. Vorig jaar in Istanbul bijvoorbeeld, richtte hij een woonappartement in van een zekere Safiye Behar die in 1890 in Istanbul zou zijn geboren. Hij maakte vitrines met documenten waarin haar leven werd geïllustreerd. Deze dame heeft echter nooit bestaan. Anders is dat uiteraard met de LiRo-bank. De meeste Nederlandse bezoekers zal dat aanstonds duidelijk zijn, want die kennen de geschiedenis. Bij buitenlanders (als ze het werk van Blum kennen) wil hier nog wel verwarring over ontstaan.
Ook hier zijn documenten te zien die op de bank betrekking hebben. Daar hangen diverse stukken tussen waarop de naam van de vader van de bekende schrijver Harry Mulisch voorkomt. Eén van die stukken betreft zelfs het proces-verbaal van het verhoor over diens werk bij de bank. Er is ook een film van een vrouw met paranormale gaven die door het pand loopt en de sfeer van de ruimten oproept. Al met al is deze vorm van kunst toch een goed middel om een beeld te scheppen van wat zich daar 55 jaar geleden moet hebben afgespeeld. Boeiend ook dat deze jonge mensen - allemaal buitenlanders - die met deze tentoonstelling hun opleiding als curator (tentoonstellingsmaker) afronden, in onze vaderlandse geschiedenis zijn gedoken.